1976 yılında Ekonomi profesörü olan Carlo M. Cipolla insanlığa karşı en büyük tehdit olduğuna inandığı şeyin, aptallığın yasaları hakkında bir yazı yayınladı. Cipolla’ya göre aptal insanların ortak birkaç özelliği var. Bunlar mantıksız olmaları, çok fazla olmaları ve kendilerinin bir çıkarı olmadan başka insanlara zarar vermeleridir. Bu özellikler topluma genel olarak zararlıdır. Cipolla’ya göre aptallığa karşı bir savunma yoktur.
Yasa 1: Aptal insanların sayısı kaçınılmaz olarak her zaman hafife alınır.
Cipolla’ya göre etrafınızda olduğunu düşündüğünüz aptal sayısı her zaman daha fazladır. Bu kişinin ünvanı, makamı, mevkii, eğitim seviyesi veya aptallarda olmadığını düşündüğünüz başka özellikleri yüzünden önyargılı bir biçimde yaptığınız varsayımlardan kaynaklanır. Bu durum da doğrudan ikinci yasa ile ilişkilidir.
Yasa 2: Bir kişinin aptal olma olasılığı, o kişinin diğer herhangi bir özelliğinden bağımsızdır.
Cipolla, farklı popülasyonlar içerisinde sabit kalan tek değişkenin aptallık olduğunu savunur. Cinsiyet, uyruk, eğitim seviyesi veya gelir olarak ayrılan grupların her birinin içinde bilinmeyen bir oranda aptal vardır. Bu, üniversitelerde aptal profesörler olduğu kadar herhangi bir ülkeyi yöneten insanlar içerisinde de aptallar olduğu anlamına gelir. Dünya’nın her ülkesinde aptal insanlar vardır. Ne kadar aptal insan olduğuna dair bir tahmin yürütüp şu kadar aptal vardır demek imkansızdır. Yapacak olursanız bile bu ilk yasaya aykırıdır.
Yasa 3: Aptal insanlar bir grup insana veya bir kişiye, kendileri herhangi bir kazanç elde etmeden hatta muhtemelen kendileri zarar görecekken zarar veren kişidir.
Bu yasa Aptallığın Altın Yasasıdır. Facebook üzerinden yalan haber paylaşmadan duramayan amcanız aptaldır, işinizi halletmek için gittiğiniz bir yerde sizi saatlerce bekleten ve işinizi çözemeyen insan, aptaldır. Bu yasa aynı zamanda aptallığın yanında var olan üç fenotipi ortaya çıkarır.
- Zeki insanlar: Yaptığı hareketler her tarafa kazanç sağlar
- Haydutlar: Başkaları zarar görürken kendileri kazanç sağlar
- Aciz insanlar: Hareketleri kendi pahasına başkalarına kazanç sağlatır
- Aptal insanlar: Kendisi hiçbir şey kazanmazken başkalarını zarara uğratır
Aptal olmayan insanlar tutarsız ve kusurlu bir dolu insanlardır. Bazı zamanlar zekice davranırlar ancak bazı zamanlarda haydutça veya acizce olurlar. Ancak aptal olmayanlarla kıyasla aptallar tutarlıdır ve daima salakça davranırlar. Cipolla’ya göre bu aptal insanları çok tehlikeli kılar.
Yasa 4: Aptal olmayan kişiler, her zaman aptal kişilerin zarar verici gücünü küçümser.
Özellikle, aptal olmayan kişiler sürekli olarak aptal kişilerle uğraşmak ve/veya birlikte çalışmanın her zaman ve her yerde ve her koşulda, daima daha masraflı bir hata olarak ortaya çıktığını unuturlar. Aptalları küçümsüyoruz ve bununu kendimizi tehlikeye atarcasına yapıyoruz. Bu bizi beşinci ve son yasaya getiriyor.
Yasa 5: Aptal kişi, en tehlikeli kişidir.
Gerçek şudur ki aptal kişi hayduttan çok daha fazla tehlikelidir. Bunun sebebi aptal insanların kararsız ve yıkıcı hareketlerinin sonucu nedeniyle bir toplumu alaşağı edebilmesidir. Aptal kişilerin ağırlığı altında ezilen toplumlar ile bu ağırlığı taşıyan toplumlar arasındaki fark, aptal olmayan kişilerde yatar. Düşüşte olan toplumlarda aptal olmayanların oranı, aptalların oranına eşittir. Bu toplumlar aynı zamanda yüksek miktarda aciz kişilerden oluşur. Maalesef görüyoruz ki aptallık ve haydutluğun birleştiği toplumlar endişe verici bir şekilde çoğalıyor.
Leave a Reply